Internet, który znasz to maksymalnie 10 proc. całej sieci – reszta, ukryta pod powierzchnią, zwana jest Deep Web i Dark Web. Co skrywa się w ciemnej sieci, jak się tam dostać i co oferują strony internetowe, których nie znajdziesz w Google – sprawdź najważniejsze informacje o Dark Webie.
Dark web i Deep Web – co to jest i czym się różni?
Na temat ciemnej strony internetu możesz przeczytać najróżniejsze, często nieprawdziwe lub zmanipulowane informacje. Pora uporządkować ten temat.
Trzy poziomy internetu
Zacznijmy od początku, czyli trzech podstawowych poziomów internetu: Surface Web, Deep Web i Dark Web.
Surface Web (Indexed Web, Visible Web, Lightnet)
Surface Web to zbiór wszystkich stron internetowych, do których dostaniesz się za pośrednictwem zwykłych przeglądarek np. Google Chrome czy Firefox.
Ten poziom internetu jest łatwo dostępny dla wszystkich użytkowników. Co ciekawe, stanowi zaledwie ok. 5-10% zasobów sieci.
Dostęp do powierzchniowej sieci uzyskasz za pomocą standardowych przeglądarek internetowych i obejmuje on całą publicznie dostępną zawartość, która nie jest chroniona hasłami.
Deep Web
Kolejna warstwa internetu to Deep Web (głęboka sieć) – nie jest indeksowana przez wyszukiwarki, a dostęp do niej wymaga uwierzytelnienia. To m.in. prywatne bazy danych, pliki w chmurze, czasopisma i zasoby akademickie, dokumentacja medyczna czy zawartość skrzynek e-mail.
Głęboka sieć obejmuje przeważającą część internetu – nawet 90% – a standardowe wyszukiwarki nie indeksują jej treści.
Z zasobów Deep Web możesz korzystać przy pomocy zwykłych przeglądarek internetowych, jeśli masz niezbędne poświadczenia dostępu (login i hasło).
Dark Web (Darknet)
Osławiony Dark Web to niewielka część Internetu, która jest celowo ukryta i dostępna tylko za pośrednictwem wyspecjalizowanych przeglądarek, takich jak TOR (The Onion Router – więcej na temat tej sieci dowiesz się niżej).
Dark Web to część Deep Web i obejmuje witryny, których nie znajdziesz za pomocą konwencjonalnych wyszukiwarek.
Dark Web znajduje się najgłębiej w sieci. Cechy charakterystyczne tej części internetu to wysoka anonimowość, a działalność użytkowników jest maskowana (m.in. poprzez ukrycie ich prawdziwego IP).
Darknet może być wykorzystywany do celów:
- legalnych – każdej aktywności znanej z „normalnego” internetu, dodatkowo wysoka anonimowość użytkowników pozwala na działanie organizacji walczących o prawa człowieka w krajach rządzonych przez dyktatury, a architektura Dark Web pozwala też omijać cenzurę,
- przestępczych – np. oszustw, handlu bronią, narkotykami czy nielegalnymi lekami lub złośliwym oprogramowaniem, rozprzestrzeniania pornografii dziecięcej, zabójstw czy handlu ludźmi.
Różnice między poziomami internetu zebrałem w tabelce opartej na materiałach z książki „Combating Crime on the Dark Web” Nearchosa Nearchou:
| Poziom Internetu | Dostępność | Przyjazność dla przeglądarek | Przyjazność dla wyszukiwarek | Przykłady |
|---|---|---|---|---|
| Surface Web | Swobodna | Pełna – dostęp przy użyciu każdej przeglądarki | Strony indeksowane przez wszystkie wyszukiwarki | Google, Wikipedia, Facebook (częściowo), serwisy informacyjne |
| Deep Web | Musisz znać adres i dane logowania | Pełna – dostęp przy użyciu każdej przeglądarki | Zazwyczaj nie jest dostępna przez wyszukiwarki | Zamknięte strony organizacji i firm, zawartość stron państwowych dostępna po zalogowaniu, giełdy, usługi e-mail |
| Dark Web | Musisz znać dokładny adres i korzystać ze specjalnej przeglądarki | Dostęp tylko przy użyciu specjalnych przeglądarek | Nie jest dostępna dla wyszukiwarek | Fora |
Ciemna strona internetu – jak się po niej poruszać
Już wiesz, że dostęp do Dark Webu jest bardzo ograniczony. Na umieszczone na nim strony internetowe nie dostaniesz się używając wyszukiwarki Google. Oto, jakich narzędzi używać aby poruszać się po Dark Webie.
Pamiętaj, że podróżowanie po ciemnej stronie internetu wymaga określonych narzędzi i środków ostrożności. Zacznijmy od narzędzi.
Darkweb – narzędzia
Dark Net jest częścią Deep Web i aby uzyskać do niego dostęp, musisz użyć wyspecjalizowanych przeglądarek, takich jak TOR, Freenet lub I2P.
Sieć TOR
Przeglądarka TOR to najpopularniejsza i najczęściej używana przeglądarka Dark Web. Jest bezpłatną przeglądarką typu open source, działa na tysiącach serwerów prowadzonych przez wolontariuszy na całym świecie.
Pod koniec 2022 roku z sieci TOR korzystało ok. 2 mln użytkowników na całym świecie.
Kiedy korzystasz z sieci TOR, Twoja aktywność w internecie jest wielokrotnie szyfrowana, zapytanie przechodzi przez wiele serwerów (węzłów), co bardzo skutecznie utrudnia śledzenie aktywności.
Aby uzyskać dostęp do Dark Web, musisz pobrać i zainstalować przeglądarkę TOR (na oficjalnej stronie projektu: torproject.org).
Po pobraniu i zainstalowaniu przeglądarki masz dostęp do witryn .onion, które są witrynami Dark Web, wpisując pełny adres URL „cebuli” w pasku adresu przeglądarki. Pamiętaj, że witryny z rozszerzeniem .onion są dostępne tylko przez sieć TOR.
Przykładem adresu .onion jest witryna z dziennikarstwem śledczym The Intercept: http://xpxduj55x2j27l2qytu2tcetykyfxbjbafin3x4i3ywddzphkbrd3jyd.onion/
Sieci TOR możesz użyć również do przeglądania zawartości Surface Web. Przeglądarka TOR nadal zapewni Ci dużą anonimowość.
Wady? Sieć TOR działa zdecydowanie wolniej niż internet, który znasz z codziennego użytku. Dodatkowo strony w Dark Web przypominają wyglądem witryny internetowe sprzed 20 lat i nie są równie przyjazne użytkownikom, co ich kuzyni z „normalnego” internetu.
Jak działa sieć TOR i w czym różni się od niej tradycyjny sposób korzystania z internetu, bardzo dobrze przedstawia grafika z visualcapitalist.com:
Więcej w naszym poradniku: Co to jest TOR? Jak działa? Jak bezpiecznie używać przeglądarki Tor browser?
I2P
Innym popularnym narzędziem Dark Web jest I2P czyli bezpłatna, anonimowa sieć wykorzystująca szyfrowanie typu end-to-end. Z oprogramowania I2P korzysta ok. 30 tys. osób.
Dzięki szyfrowaniu, pakiety danych przesyłane pomiędzy użytkownikami są niedostępne dla postronnych osób.
Ruch I2P przepływa przez sieć wolontariuszy (tworzy ją ok. 55 tys. komputerów na całym świecie) i nie ma bezpośredniego połączenia z Internetem. Z reguły nikt nie może stwierdzić skąd pochodzi ruch i jaka jest zawartość pakietów danych wymienianych między użytkownikami.
Strony hostowane przez użytkowników tej sieci mają rozszerzenie .i2p. Mogą być dostępne bez połączenia I2P jeżeli tak zdecydują hostujący.
Główna różnica między TOR a I2P polega na tym, że I2P nie opiera się na bazie danych węzłów serwera, dzięki czemu jest bardziej zdecentralizowana – każdy węzeł sieci jest równoważny, co sprzyja odporności na ataki i cenzurę.
Z drugiej strony, mniejsza liczba węzłów sieciowych i serwerów sprawia, że I2P jest mimo wszystko bardziej narażona na ataki niż TOR. Użytkownicy muszą się też logować, a instalacja oprogramowania może być zbyt skomplikowana dla niektórych osób.
Freenet
Freenet to również otwarta i darmowa sieć peer-to-peer, która charakteryzuje się anonimowością, stosowaniem technologii kryptograficznych i zdecentralizowaną architekturą.
Technologia Freenet pozwala na swobodną wymianę informacji bez obawy o cenzurę. Użytkownicy korzystają z Freenet do dystrybucji treści, pobierania plików, publikowania stron internetowych czy komunikacji na forach.
We Freenet anonimowo udostępniasz przestrzeń na dysku i łącza sieciowe. Dostępne są tylko treści umieszczone w Freenet.
Wady Freenet? Używając tej sieci nie wiesz, jakie pliki są przechowywane na Twoim węźle, a każdy z nich ma ograniczoną pojemność przechowywania. Użytkownicy nie znają tożsamości serwera, który udostępnia im żądany plik lub żąda udostępniania treści.
Dark web – bezpieczeństwo
Wejście do Dark Webu to nie wszystko – korzystając z ciemnej sieci należy zachować ostrożność.
Podstawowa zasada jest prosta: korzystający z Dark Webu są anonimowi i dotyczy to wszystkich użytkowników, nie tylko Ciebie. Nie masz pewności, kim w rzeczywistości jest i jakie ma intencje osoba, z którą komunikujesz się w Dark Webie. Możesz zetknąć się z nielegalną działalnością, np. sprzedażą narkotyków czy skradzionych danych. Część stron, które oferują takie towary to scam, inne rzeczywiście umożliwiają zakup nielegalnych produktów.
Oto najważniejsze reguły, który pomogą Ci zachować bezpieczeństwo podczas korzystania z ciemnej sieci (za „Combating Crime on the Dark Web”):
- Zachowaj właściwą perspektywę – sieć Darknet nie jest z natury nielegalna ani niebezpieczna i możesz mieć uzasadnione powody, aby z niej korzystać (np. chcesz anonimowo poszukać informacji lub bezpiecznie przekazać sygnał dziennikarzom). Jednak pamiętaj o potencjalnych zagrożeniach i bezpiecznych alternatywach dla korzystania z TOR (np. sieć VPN).
- Zadbaj o swoją prywatność – jeżeli szukasz anonimowości na Dark Webie, to zwróć uwagę na to, jakie informacje udostępniasz w „normalnym” internecie. Zmień ustawienia np. na serwisach społecznościowych (a nawet zrezygnuj z ich używania) lub zablokuj pliki cookie, które śledzą Twoją aktywność. Są osoby, które korzystają z Darknetu w imię ochrony prywatności, a jednocześnie udostępniają wiele prywatnych informacji na FB lub Instagramie.
- Rozważ użycie VPN – wirtualna sieć prywatna (VPN) zapewnia dodatkową warstwę bezpieczeństwa podczas aktywności online. Używając sieci VPN cała komunikacja jest szyfrowana, a Twój komputer/smartfon łączy się z Internetem przez serwer, który wybierzesz (np. w Kanadzie).
- Zachowaj ostrożność – jak już wiesz anonimowość w Dark Webie działa w obie strony. Zawsze uważaj, z kim rozmawiasz i na jakie strony wchodzisz. Jeśli czujesz, że coś jest nie tak, to zaufaj swojej intuicji i zrezygnuj z interakcji.
- Oddziel swoją tożsamość internetową i rzeczywistą – nigdy nie używaj swojego prawdziwego imienia i nazwiska, adresu e-mail, loginu, hasła ani karty płatniczej na żadnej stronie Dark Webu. W razie potrzeby stwórz nowe konto przy użyciu jednorazowego (tymczasowego) adresu e-mail oraz używaj przedpłaconych kart debetowych do zakupów.
- Unikaj pobierania plików z Dark Webu – mogą zawierać złośliwe oprogramowanie, które zainfekuje Twój komputer np. spyware lub ransomware. Musisz pobrać plik? Przeskanuj go dobrym programem antywirusowym w czasie rzeczywistym, aby wykryć ewentualne szkodniki.
- Nie wchodź na giełdy i serwisy oferujące nielegalne towary/usługi – dla chcącego nic trudnego, poświęcisz trochę czasu i znajdziesz adresy .onion prowadzące do witryn z np. narkotykami czy skradzionymi danymi. Organy ścigania monitorują serwisy z nielegalnymi treściami i możesz znaleźć się na ich celowniku.
- Monitoruj czy Twoje dane nie wyciekły do ciemnej sieci – regularnie używaj narzędzi udostępnionych do tego celu w antywirusach, menedżerach haseł oraz na serwisach haveibeenpwned.com lub dehashed.com.
Podsumowując: Dark Web to część głębokiej sieci, która nie jest dostępna przy użyciu zwykłej przeglądarki, a stron na Dark Webie nie indeksują tradycyjne wyszukiwarki.
Wejście do Dark Webu możliwe jest przy użyciu dedykowanego oprogramowania, np. przeglądarki TOR.
Ciemna sieć zawiera witryny i usługi, które przeciętny użytkownik zna z „normalnego” internetu, np. pocztę elektroniczną, fora dyskusyjne czy dostęp do dobrze znanych serwisów np. Facebooka (adres to: facebookwkhpilnemxj7asaniu7vnjjbiltxjqhye3mhbshg7kx5tfyd.onion). Różnica polega przede wszystkim na anonimowości, która jest najważniejszym wyróżnikiem Dark Webu.
Przeglądanie Dark Webu nie jest zabronione przez polskie prawo, choć Dark Web służy też przestępcom i ich klientom do wymiany towarów i usług. To swoisty Dziki Zachód internetu – Twoje bezpieczeństwo w dużej mierze zależy od tego, jak ostrożnie postępujesz.
Zapisz się na bezpłatny 7-dniowy kurs e-mail:
PODSTAWY BEZPIECZEŃSTWA
i dowiedz się jak zabezpieczyć komputer, telefon i konta internetowe:
