Czym są wirusy komputerowe? Rodzaje, metody oddziaływania i sposoby na ochronę

Wirusy komputerowe są niezwykle powszechnym zagrożeniem funkcjonującym w sieci. To niewielkie, problematyczne programy, które ukradkiem przenikają do wnętrza systemu operacyjnego. Niektóre wirusy mają nieco bardziej uproszczoną formę i stanowią zaledwie niewielki fragment całego oprogramowania. Nie przeszkadza im to w wyrządzaniu wielu szkód na twoim komputerze.

Destrukcyjne wirusy tylko czyhają, aby przedostać się na komputer ofiary. Kiedy już to zrobią, są w stanie wyrządzać wysoce nieprzewidywalne szkody. Działają one podobnie jak wirusy zakaźne, które wystawiają na próbę zainfekowane organizmy żywe. Na oddziaływanie wirusów komputerowych narażeni jesteśmy wszyscy.

Naturalną barierą ochronną dla komputera jest oprogramowanie antywirusowe. Czy taka forma zabezpieczenia chroni przed wszystkimi rodzajami wirusów? Wskażę ci, na co musisz zwrócić uwagę, by zagwarantować optymalną ochronę twojego urządzenia.

Co to jest wirus komputerowy?

Wirus komputerowy to forma złośliwego oprogramowania. Przyjmuje on formę małego pliku, a czasami nieco większego programu. To, jaki kształt sobą reprezentuje, zależy od kreatywności włamywacza, który go wytworzył. Wirus, który spokojnie czyha w zasobach sieciowych jest leniwy i sam w sobie nie stanowi zagrożenia. 

Swoje prawdziwe oblicze pokazuje wtedy, gdy zostanie: nieopatrznie pobrany na komputer i uruchomiony. W nowym środowisku czuje się jak ryba w wodzie – dokonuje zmian w systemie, obciąża zasoby, spowalnia działanie komputera. Jest niepożądanym gościem, który potrafi siać całkiem duże spustoszenie na dysku.

Złośliwego bakcyla możesz, niestety, łatwo złapać. Wirus ukrywa się w wielu powszechnie dostępnych programach, udostępnionych do darmowego pobrania online. Oprócz tego, wirus może przywędrować:

• w wiadomości e-mail, najczęściej w załączniku;
• razem z nielegalnie pobieranymi grami i filmami wideo;
• jako plik pobrany z niebezpiecznej strony internetowej;
• po wpięciu zainfekowanego pendrive’a;
• z innych źródeł, np. wraz z wiadomościami wysłanymi na komunikatorach.

Jak działa wirus komputerowy?

Wirusy chcą zrobić wszystko, aby wywołać jak największe spustoszenie w systemie. Są zdolne do samoistnego wyłączenia zapory sieciowej. Ignorują obecność niezaktualizowanych aplikacji antywirusowych. Mogą wpływać na przepustowość łącza internetowego. 

Są nieprzyjazne i irytujące w działaniu. Same w sobie najczęściej jednak nie powodują żadnej konkretnej aktywności. Dopiero, gdy klikniesz w zainfekowany plik, rozpocznie się cały destrukcyjny proces. Aktywowany wirus samoistnie się kopiuje i rozprowadza po systemie. Wprowadza szereg nieoczekiwanych zmian, które doprowadzają do ograniczenia funkcjonalności komputera. 

Wirus uszkadza pliki, niszczy dokumenty i generuje duże straty. Nie jest jednak tak groźny, jak inne rodzaje złośliwego oprogramowania typu malware. Bezwstydna aktywność wirusa ogranicza wydajność procesora. Procentowo wzrasta także zużycie pamięci RAM. Jednym zdaniem – obecność wirusa jest dla naszego komputera bardzo uciążliwa.

Szkodliwe oprogramowanie wirusowe – dlaczego w ogóle istnieje?

Właśnie, skoro wirusy przynoszą same szkody, dlaczego ciągle funkcjonują? Problem jest niestety znacznie głębszy i odnosi się do ciemnej strony ludzkiego ja. Programista, który stworzy wirusa, może go wykorzystać do niecnych zadań. Ty, jako użytkownik komputera, będziesz oczywiście na tym stratny. Dlatego tak ważne jest przeciwdziałanie temu zagrożeniu.

Zainfekowany komputer staje się mniej wydajny. Zaczyna działać wolniej, a uruchamianie systemu trwa irytująco długo. Większość działań odbywa się jakby w zwolnionym tempie. Zainfekowany komputer staje się niekiedy bezużyteczny. To jednak nie wszystko. Oszust, któremu udało się wgrać wirusa na twój komputer, może wykorzystywać go do własnych celów. 

Spektrum działań jest różnorodne i zależy m.in. od umiejętności programistycznych oszusta. Najprostsze wirusy mają przede wszystkim zdolność do replikacji. Im bardziej rozbudowany intruz, tym poważniejsze zagrożenie jego obecnością. Niektóre typy wirusów potrafią:

• usuwać pliki na komputerze,
• rozsyłać fałszywe wiadomości z twojego konta,
• wykradać hasła i dane prywatne,
• dezaktywować działanie komputera,
• wyświetlać niepożądane treści w formie grafik i filmów,
• przejąć pełną kontrolę nad urządzeniem.

Wirusy komputerowe i ich rodzaje

Wirusy komputerowe mogą przybierać różną formę. Niekiedy wykorzystują swoje podobieństwo do wpisów rejestru, innym razem przybierają kształt plików rozruchowych. Wirus nie jedno ma imię. W przestrzeni internetowej występują setki rodzajów zagrożeń tego typu. Podobnie jak wirusy biologiczne, wirusy komputerowe są mniej lub bardziej skomplikowane pod kątem budowy. Mają różne zdolności i zmienny poziom szkodliwości.

Pierwszym podstawowym podziałem wirusów komputerowych jest klasyfikacja ze względu na typ infekowanego obiektu.

1. Wirusy skryptowe. Przeznaczone do atakowania plików wsadowych, arkuszy kalkulacyjnych i innych lokalizacji. Są stworzone przy użyciu języka skryptowego.
2. Wirusy plikowe. Przebiegły typ wirusa, który alokuje się w pliku – czasami na jego początku, a innym razem w pozostałych sektorach. Mają zdolność do nadpisywania plików, przez co mogą nieodwracalnie zniszczyć twoje cenne dokumenty.
3. Wirusy dyskowe. Atakują najczęściej sektory dysków twardych komputera. Mają zdolność do szybkiego powielania się – przez co znacznie spowalniają pracę systemu.

Drugi rodzaj podziału klasyfikacyjnego wirusów to ten, który bierze pod uwagę sposób infekcji. W tym kontekście rozróżnia się dwa typy zagrożeń:

1. Wirusy rezydentne. Inicjacja przebiega w sposób dosyć przebiegły. Intruz ukrywa się, przyjmując formę incognito. Jest w stanie maskować swoją obecność i właściwości swojego kodu binarnego. Wirus rezydentny jest trudniejszy do opracowania. Niełatwo go wykryć, jeśli już dojdzie do niepożądanej infekcji.
2. Wirusy nierezydentne. Są bardzo prostymi, czasami nawet niezbyt bystrymi wirusami. Obiekt, po wniknięciu do systemu, stara się wyszukać kolejny element, który zostanie zainfekowany. Działa prostolinijnie i w sposób dosyć przewidywalny. Twój komputer staje się wyraźnie spowolniony i reaguje z opóźnieniem. To znak, że wirus właśnie dokonuje przeszukiwania katalogów bieżących. Jeśli uda mu się doprowadzić do poważniejszej infekcji – to komputer traci swoją wydajność.

Chroń i sprawdzaj, czy twój komputer nie jest zainfekowany

Wiesz już, że istnieją różne rodzaje wirusów komputerowych. Jedne są bardziej przebiegłe, inne zaś działają schematycznie. Wielość rodzajów wirusów sprawia, że nie każde zagrożenie da się bezbłędnie wykryć. 

Wolniejsze działanie przeglądarki, lagi w grach czy problemy z wyszukiwaniem plików – mogą świadczyć o infekcji, ale nie potwierdzają jej w 100%. 

Co więcej, część wirusów może… nie dawać ani cienia podejrzeń, że właśnie harcują na naszym urządzeniu. Nieodzowną pomocą w wykrywaniu zagrożeń informatycznych są programy antywirusowe. Zanim jednak dojdzie do infekcji, musisz pomyśleć o profilaktyce. W końcu lepiej zapobiegać, niż leczyć.

Można się spierać co do zasadności wykorzystywania różnych metod zwalczania wirusów biologicznych. Żadnych wątpliwości, co do skuteczności działań profilaktycznych, nie ma jednak w kontekście wirusów komputerowych. Przede wszystkim – swoje bezpieczeństwo zwiększasz korzystając ze zaktualizowanego oprogramowania systemowego. 

Ważnym czynnikiem ochronnym jest także posiadanie jednego, skutecznego antywirusa. Powinien on cały czas pozostawać aktywny. Jeśli twój komputer nie jest demonem prędkości, to korzystaj z lekkich programów antywirusowych.

Zobacz: Ranking i porównanie programów antywirusowych

Dbaj o swoje bezpieczeństwo w sieci. Nie pobieraj podejrzanych programów i nielegalnego oprogramowania. Jeśli klikniesz w zawirusowany odnośnik, to niestety – możesz tego pożałować. To prosta droga to niepożądanej infekcji sprzętu. Ponadto:

• korzystaj wyłącznie z legalnego systemu operacyjnego,
• regularnie instaluj aktualizacje systemowe,
• korzystaj z wiarygodnej przeglądarki internetowej – zaktualizowanej i ostrzegającej przed wejściem na niebezpieczną stronę,
• sprawdzaj linki przed kliknięciem – unikaj tych, które posiadają literówki,
• nie pobieraj niezweryfikowanych plików z zasobów internetowych,
• skanuj systematycznie komputer programem antywirusowym,
• nigdy nie wyłączaj zapory sieciowej,
• z ostrożnością podchodź do wiadomości od nieznanych.

Zobacz też: Jak sprawdzić, czy plik ma wirusa w 57 antywirusach na raz?

Historyczne przykłady wykorzystania wirusów komputerowych 

Niegdysiejsze ataki wirusowe przyczyniły się do wyraźnego zaostrzenia przepisów dotyczących przestępczości online. Przykładem bardzo znanego wirusa, atakującego komputery w ubiegłym stuleciu, był CIH. Program znany również pod nazwą Czarnobyl zainfekował ponad 60 milionów komputerów na całym świecie. 

CIH posiadał zdolność do nadpisywania się w krytycznych obszarach dyskowych. Dzięki temu był trudny w dokładnym zlokalizowaniu: nie zwiększał rozmiaru pliku, dzięki czemu wirus mógł znakomicie się maskować.

Innym, bardzo znanym zagrożeniem sieciowym był program Love Bug, czyli mutujący się robak komputerowy (samodzielny wirus, który nie potrzebuje nośnika). Zasada działania tego zagrożenia była banalna: po otwarciu załącznika w nadesłanej wiadomości e-mail (o tytule ILOVEYOU), wirus zaczynał rozsyłać identyczną wiadomość do wszystkich kontaktów zapisanych w książce adresowej ofiary. 

Robak przyczynił się nie tylko do zainfekowania wielu urządzeń, ale spowodował również ogromne przeciążenie sieci. Szacuje się, że w 2000 roku bagatela 10% komputerów z połączeniem internetowym zostało dotkniętych tym zagrożeniem. 

Historyczne i współczesne przykłady wykorzystania wirusów komputerowych 

Współcześnie funkcjonujące wirusy komputerowe to m.in.:

• Clop Ransomware (od 2019 roku). Cwany wirus, który szyfruje dane i wyświetla informacje na ekranie dotyczące konieczności uiszczenia okupu. 
• Cryptojacking (od 2019 roku). Wredny wirus spowalnia komputer i wykorzystuje jego zasoby do podstępnego wydobywania kryptowalut – na rachunek oszusta.
• Gamever Zeus (od 2013 roku). Podstępny i wyjątkowo chytry wirus przejmujący informacje o danych bankowych użytkownika – potrafi unikać oficjalnych serwerów i tworzyć własne.

Zwalczanie wirusów komputerowych. Profilaktyka i bezpieczeństwo

Usuwanie wirusów komputerowych przebiega za pomocą narzędzi programu antywirusowego. Kiedy problem jest znacznie poważniejszy, wówczas możesz skorzystać z dodatkowego oprogramowania typu anti-malware. Zwykle jednak twój program antywirusowy będzie automatycznie zwalczać tego typu zagrożenia. O ile oczywiście posiadasz taką aplikację.

W przypadku rozległych infekcji nieodzownym działaniem będzie skorzystanie ze specjalnych programów naprawczych. Są one jednak dosyć skomplikowane w działaniu. Niezaawansowany użytkownik nie powinien korzystać z tego typu narzędzi, uruchamianych najczęściej z poziomu BIOS.

Dbaj o swój komputer, wtedy zyskasz spokój. Przeciwdziałanie wirusom jest ważne zarówno w kontekście komputera, jak i organizmu człowieka. Jeden i drugi potrafi przynieść sporo szkód.